Symbolen van de Apocalyps

Het Nieuwe Testament noemt de vier ruiters van de Apocalyps (in Openbaringen van Johannes 6:1-8) als boodschappers van de naderende Apocalyps, de Dag des Oordeels. Het verhaal dat Wikipedia vermeldt, gaat als volgt: ‘De ruiters verschijnen een voor een ten tonele. Dit loopt parallel aan de eerste vier zegels. De paarden hebben een kleur die bij de ruiter hoort. Met het openen van het eerste zegel komt het witte paard met op zijn rug de Overwinnaar. Als tweede komt met het openen van het tweede zegel, het rode paard met op zijn rug de Oorlog. Als derde komt, met het openen van het derde zegel, het zwarte paard tevoorschijn, bereden door de Honger. Als laatste komt, met het openen van het vierde zegel, het vale paard met op zijn rug de Dood.’

Dit klinkt voor een leek als geheimzinnige codetaal. Het verhaal van de Apocalyps kent hierdoor natuurlijk verschillende interpretaties. Maar het is geen dramatisch einde van de wereld, het is werkelijk een openbaring, een onthulling. De vier zitten bovendien in veel culturele uitingen verwerkt, zoals bijvoorbeeld in:

• Kunst: veel kunstenaars, waaronder Salvador Dali, schilderden vier paarden;
• Literatuur: Het grote gebeuren van Belcampo;
• Muziek: in het lied Apocalyps van de zanger Boudewijn de Groot zegt het meisje herhaaldelijk dat ze vier ruiters hoort rijden op de avond vóór haar geliefde naar de oorlog vertrekt;
• Films: in X-Men: Apocalypse wordt de hoofdpersoon Apocalypse vergezeld door vier bovennatuurlijke mensen, genaamd The Four Horsemen;
• Games: in Red Dead Redemption zijn de paarden van de Apocalyps te berijden.

Vier ruiters, vier evangelisten

De vier ruiters van de Apocalyps lijken de vier evangelisten te verbeelden. Wie dat zijn? Een evangelist is een brenger van de goede boodschap. Evangelie komt van het Latijnse evangelium (het goede nieuws) of het Engelse even angel (gelijk een engel). De vier boodschappers van het christendom worden aangeduid als symbolische wezens, vaak voorzien van vleugels:

• 1ste evangelie: Mattheüs: mens
• 2de evangelie: Marcus: leeuw
• 3de evangelie: Lucas: stier
• 4de evangelie: Johannes: adelaar

Deze symbolen zijn geïnspireerd op de visioenen in het Eerste boek van Henoch, de Bijbelboeken Ezechiël 1 en Openbaring 4:

‘De gezichten van de vier wezens leken van voren op dat van een mens, rechts leken ze op dat van een leeuw, links op dat van een stier en van achteren op dat van een arend.’ (Ezechiël 1:10)

‘Van de troon gingen bliksemschichten uit en donderslagen en groot geraas. Voor de troon brandden zeven vurige fakkels; dat zijn de zeven geesten van God. Ook lag er voor de troon iets als een zee van glas, van kristal. Midden voor de troon en eromheen waren vier wezens, die van voren en van achteren een en al oog waren. Het eerste dier leek op een leeuw, en het tweede op een jonge stier, en het derde dier had een gelaat als van een mens, en het vierde dier leek op een adelaar in zijn vlucht.’ (Openbaring 4:5-7)

De vier Vaste tekens

Interessant dat deze kenmerken al op afbeeldingen van Lamassu, een oude Mesopotamische beschermgod, te vinden zijn. Je herkent deze symbolen misschien van de dierenriem. Voor kenners is het in een oogopslag duidelijk dat het hier om de vier Vaste tekens gaat. De Vaste tekens (Stier, Leeuw, Schorpioen en Waterman) worden gezien als vastberaden, stabiel, bestendiging en vormen elk het hoogtepunt van een van de vier seizoenen. De kerkelijke verklaringen die sinds de introductie van de evangelisten zijn gegeven, lijken in elkaar gezet om elke associatie met astrologie te vermijden. Om die reden ‘verstopten’ de makers van het tarotspel de vier Vaste tekens in De Wereld, kaart XXI. In de astrologie worden ze getypeerd als de vier Koninklijke sterren van Perzië:

• Aldebaran in de witte Stier (Aarde): werd de Wachter van het Oosten. Deze ster is verbonden aan aartsengel Gabriël, de Boodschapper.Het ontwakende licht en de energie van de ochtend en de lente;
• Regulus in de rode Leeuw (Vuur): werd de Wachter van het Zuiden. Deze ster is verbonden aan aartsengel Raphaël, de Heler. Het stralende licht en de energie van de middag en de zomer;
• Antares in de zwarte Schorpioen (Water): werd de Wachter van het Westen. Deze ster is verbonden aan aartsengel Michaël, de Strijder. Het moedige licht en de energie van de avond en de herfst;
• Fomalhaut in de vaalgele, grauwe Waterman (Lucht): werd de Wachter van het Noorden. Deze ster is verbonden aan aartsengel Uriël, de Wijze. Het teruggetrokken licht en de energie van de nacht en de winter.

Bij het onderzoek voor mijn boek ben ik zowel verschillende namen, volgordes als posities tegengekomen, alles bedoeld om je de verkeerde richting op te sturen. Vooral gelovigen met wie ik in gesprek raak, willen niets van astrologie weten. ‘Nee, wat zich aan de sterrenhemel afspeelt, kan niets veel goeds brengen!’ Maar zoals ze in hun eigen Bijbel (Job 38:32) kunnen lezen, zegt God: ‘Zet jij de sterrenbeelden op het juiste moment aan de hemel?’

Zolang je de volgorde van de dierenriem kent, zit je altijd goed!